Bu amaçla çeşitli ölçümler yapılmaktadır. a. Kan kurşun düzeyi (µgr/100 ml) Numune olarak heparinli kan gereklidir. Ölçümlerde 40 µgr/100 ml'ye kadar normal,41-49 arası kabul edilebilir değer ve 50 µgr üzeri ise patolojik değer olarak kabul edilmektedir. Ölçüm Yöntemi: Laboratuvarımızda kurşun ölçümü AAS (Atomik Absorbsiyon Spektrofotometresi) ile yapılmaktadır. b. İdrarda d-ALA (Delta Amino Levulinik Asit) 24 saatlik idrar veya spot idrar materyalinde bakılır. İdrar, 2-8ºC' de 1 aya kadar bekletilebilir. ALA 0.60 mg/ 100 ml düzeyine kadar negatif, 0.60-1.50 arasında orta derecede yüksek, 1.50 - 3.00 arasında yüksek, 3.00 - 6.00 arasında çok yüksek ve 6.00 mg/ 100 ml üzerinde ise kritik düzeyde olarak kabul edilmektedir. Ölçüm Yöntemi: Laboratuvarımızda bu test Kromatografik-Kolorimetrik yöntem ile yapılmaktadır. c. İdrarda Uro-koproporfirin 24 saatlik idrarda bakılır. İdrar, ışıktan uzak yerde bekletilmelidir. Koproporfirin düzeyi normalde 35-150 µgr / 24, üroporfirin düzeyi 15-50 µgr / 24 saat arasındadır. Ölçüm yöntemi: Laboratuvarımızda bu test Kromatografik-Kolorimetrik yöntem ile yapılmaktadır. d. İdrarda porfirin T 24 saatlik idrarda bakılır. İdrar, gün ışığından korunmalıdır. Normal değerler erkekte 50-200 µgr / 24 saat, kadında 35-180 µgr / 24 saat şeklindedir. Ölçüm Yöntemi: Kromatografik-spektrofotometrik ve kromatografik-fluorometrik şekildedir. Bu ölçüm, kalitatif olarak da yapılabilmektedir. Bu durumda, spot idrardan da kontrol yapılması mümkündür. e. Protoporfirin IX (Eritrositlerde) Heparin veya EDTA'lı tam kan ile çalışır. Bu şekilde alınan kan oda sıcaklığında 3 gün, 2-8 ºC' de 7 gün stabildir. Normal değerler 60 µgr / 100 ml kan veya 5.3 µgr / g Hb üzeridir. Ölçüm Yöntemi: Kantitatif fluorometrik ölçümdür. f. İdrarda Porfobilinojen Kaliatif yöntemle ölçüm yapılmaktadır. Normalde idrarda negatif sonuç alınmalıdır. Birlikte Kontrol Önerilen Diğer Laboratuvar Testleri: Kurşun ve anorganik bileşikleri toksisitesinin tayininde yukarıda belirtilenlerden başka tam kan sayımı, periferik yayma, tam idrar tetkikinin de bakılması önerilmektedir. TETRAKLORETİLEN Tetrakloretilen intoksikasyonu yönünden kontrol için, idrarda TCA (Triklorasetik asit) bakılır. Bunun için iş yerinde 8 saatlik çalışma sonrası alınan idrar veya 24 saatlik idrar kullanılır. İdrar 2-8°C' de, 1 ay stabildir. Normalde idrarda TCA 20 mg/lt düzeyinin altındadır. 20-40 arası kabul edilebilir, 41-100 arası etkilenme, 100-200 arası zehirlenme ve 200 mg/lt üzeri tehlikeli zehirlenme olarak kabul edilmektedir. Ölçüm yöntemi: Kolorimetrik kantitatif - spektrofotometrik ölçümdür. Ayrıca TCE de (idrarda) bakılabilmektedir. Birlikte Yapılması Önerilen Diğer Laboratuvar Testleri: SGOT, SGPT, GGT, tam idrar tetkiki, EKG BENZOL (BENZEN) Benzol intoksikasyonu için idrarda fenol bakılır. Bu amaçla 8 saatlik çalışma sonrası alınan idrar veya 24 saatlik idrar toplanır. Fazla bekletmeden çalışılması uygundur. Normalde idrarda bulunan, 20 mg/lt altı fenol değerleri normal, 20 üzeri patolojik değer kabul edilmektedir. Ölçüm yöntemi: Fenol tayini kolorimetrik-kantitatif yöntemle spektrofotometrik ölçümle yapılmaktadır. Birlikte İstenilen Testler: Hemogram, formül lökositer, tam idrar tetkiki bakılması da önerilmektedir. FENOLLER, NAFTOLLER, HOMOLOGLARI VE HALOJENLİ TÜREVLERİ Bu maddelerin vücut üzerine toksik etkilerinin tayini için, idrarda fenol ölçümü yapılmaktadır. Bunun için, 24 saatlik idrar toplanması gereklidir. İdrar incelenmesi, olabildiğince çabuk yapılmalıdır. Normalde idarda fenol 20 mg/litre altında olmalıdır. İş hekimliğinde tolere edilebilen değer 300 mg/litre olarak kabul edilmektedir. Ölçüm Yöntemi: Kolorimetrik kantitatif - spektrofotometrik ölçümdür. Bakılmasında Yarar Görülen Diğer Testler: SGOT, SGPT, GGT, hemogram, üre, kreatinin, glukoz, glukoz 6 - fosfat dehidrogenaz, methemoglobin, hemoglobin elektroforezi. ORGANİK FOSFORLU İNSEKTİSİTLER Bu maddelerin oluşturduğu akut ve kronik zehirlenme tablolarının kontrolü için, kanda kolinesteraz aktivitesi ölçülmektedir. Çalışma, serum ya da plazmadan yapılabilmektedir. Plazma için, heparin veya EDTA kullanılabilir. Kolinesteraz normal vücut değeri 37°C için 1100 - 2700 U / L arasıdır. Bu değerler arası %100 olarak kabul edilmektedir. Bu değerin %25 - 50' sine düşünce, klinik belirtiler başlamaktadır. Ölçüm Yöntemi: Enzimatik kolorimetrik Trinder benzolkolin yöntemidir. Kontrolü Önerilen Diğer Tetkikler: SGOT, SGPT, GGT, hemogram, tam idrar tetkiki AROMATİK NİTRO VE AMİNO BİLEŞİKLERİ Bu maddelere ait toksisitenin kontrolü için, tam kan örneğinde methemoglobin tayini yapılmaktadır. Kan örneği, heparin veya EDTA' lı olmalıdır. Alınan örnek oda sıcaklığı veya 2-8°C' de 5 gün stabildir. Normalin üst sınırı, total hemoglobinin % '2 sine kadar kabul edilmektedir. İş hekimliğinde ise, tolere edilebilen üst sınır %5 olarak kabul edilmektedir. Ölçüm Yöntemi: Spektrofotometrik yöntemdir. Kontrolü Önerilen Diğer Tetkikler: Hemogram, SGOT, SGPT, GGT, glukoz-6-fosfat dehidrogenaz, tam idrar tetkiki KARBON SÜLFÜR Bu maddeye ait toksik belirtilerin kontrolü için, idrarda iyot azid testi yapılmaktadır. Test sonucu, kalitatif olarak değerlendirilmektedir. Birlikte Kontrol Edilmesi Önerilen Laboratuvar Testleri: SGOT, SGPT, GGT, EKG KARBON MONOKSİT Bu maddeye ait zehirlenmelerde kanda karboksihemoglobin bakılır. Kan, EDTA'lı veya heparinli olarak alınmalıdır. Normalde, kandaki hemoglobinin %1' i COHb' dir, sigara içenlerde %10' a kadar yükselebilir. Tolere edilebilen üst sınır %20' dir, %60 - 70 oranlarında ölüm görülebilmektedir. Ölçüm yöntemi: Spektrofotometrik yöntemdir. Birlikte Kontrolü Önerilen Diğer Laboratuvar Testleri: Hemogram, tam idrar tetkiki, EKG ALİFATİK HİDROKARBONLARIN NİTRO TÜREVLERİ Bu maddelerin vücutta toksik etkisinin kontrolü için, kanda methemoglobin düzeyi ölçülmektedir. Kan örneği, heparin veya EDTA'lı olmalıdır. Alınan kanda methemoglobin düzeyi 5 gün civarında stabildir. Normalin üst sınırı, total hemoglobinin %2' si olarak kabul edilmektedir. İş hekimliğinde ise tolere edilebilen düzey %5 olarak kabul edilmektedir. Ölçüm yöntemi: Spektrofotometrik yöntemdir. Birlikte Ölçümü Önerilen Diğer Laboratuvar Testleri: SGOT, SGPT, GGT, hemogram, tam idrar tetkiki, glukoz - 6 - fosfat dehidrogenaz, akciğer grafisi ALUMİNOZ 6 aydan itibaren, aluminyum verilenlerde geç olarak ortaya çıkmaktadır. Zamanla KOAH tablosu oluşmaktadır. Ölçüm için plazma ve idrarda aluminyum tayini yapılmaktadır. Kan, heparinli alınmalıdır. Plazmada normalin üst sınırı 10 µgr/litre, idrarda ise 30 µgr/litredir. Ölçüm Yöntemi: Atomik Absorbsiyon Spektrofotometresidir. Birlikte Kontrolü Önerilen Diğer laboratuvar Testleri: Tam idrar tetkiki, akciğer grafisi, solunum ve dolaşım fonksiyon testleri KROM BİLEŞİKLERİ Krom bileşiklerinin toksik düzey kontrolü için, idrarda krom ölçümü yapılmaktadır. İdrar, en az 3 çalışma gününden sonraki vardiya bitiminden sonra alınmalıdır. Vücutta normalde tolere edilebilen üst sınır 25 µgr/litredir. Ölçüm Yöntemi: Atomik Absorbsiyon spektrofotometresidir. Her 6-12 ayda bir, dikromat üreten işletmelerde 4-6 ayda bir idrarda krom analizi yapılmalıdır. NİKEL BİLEŞİKLERİ Kontrol için kan plazmasında ve idrarda nikel düzeyi ölçülmektedir. Kan plazmasında kritik üst sınır 10 µgr/litre, idrarda ise 25 µgr/litredir. Ölçüm Yöntemi: Atomik Absorbsiyon Spektrofotometresidir. Önerilen Diğer Laboratuvar Testleri: Sedimentasyon, spermiyogram, tam idrar tetkiki, akciğer grafisi KADMİYUM VE BİLEŞİKLERİ Ölçüm için kan ve idrarda kadmiyum, idrarda beta-2-mikroglobulin bakılmalıdır. İdrarda kadmiyum için kritik üst sınır 15 µgr/litre, (kanda 1,5 µgr / dl idrarda beta-2 mikroglobulin üst sınırı 250 µgr / litre) olarak kabul edilmektedir. Ölçüm yöntemi: Kadmiyum için Atomik Absorbsiyon Spektrofotometresi, Beta-2-mikroglobulin için immundifuzyon, RİA ve ELISA yöntemleridir. CİVA VE BİLEŞİKLERİ Kan ve İdrarda civa ölçümü yapılır. Normal olarak kanda 50 µgr/litre, organik alkil civa bileşikleri için 100 µgr/litre tolere edebilen üst sınır olarak kabul edilmektedir. İdrarda tolere edilebilen üst sınır 200 µgr/litre olarak kabul edilmektedir. Ölçüm yöntemi: Atomik Absorbsiyon Spektrofometresi ve titrimetrik - volumetrik yöntemdir. Birlikte Önerilen Laboratuvar Testleri: SGOT, SGPT, GGT, hemogram, sistem muayeneleri AMONYAK Kanda amonyak düzeyi ölçülmektedir. Kan örneği heparinli veya EDTA'lı hazırlanmalıdır. Normal değer 30 - 86 µgr/dl'dir. Ölçüm Yöntemi: Kromatografik kolorimetrik yada kolorimetrik yöntemdir. HİPPURİK ASİT İdrarda düzeyi ölçülmektedir. 24 saatlik idrar, 4 -5 ml kloroform üzerine toplanmalıdır. 2 - 8 °C' de bir hafta stabildir. Normal değeri 200 - 1600 mg/24 saat'tir Ölçüm Yöntemi: Kantitatif kolorimetrik yöntemdir. Hippurik asit düzeyi, toluen ve ksilene maruz kalınan durumlarda yükselmektedir. FENOL Benzol (Benzen) ve fenoller, naftoller, homologları ve halojenli türevlerinin vücut üzerinde toksik etkilerinin tayini için idrarda fenol ölçümü yapılmaktadır.Bu konuda, Benzol (Benzen) ile fenoller, Naftoller, 3. ve 4. bölümlerde gerekli bilgi verilmiştir. METHEMOGLOBİN Aromatik nitro ve amino bileşikleri ile alifatik hidrokarbonların nitro türevlerinin vücut üzerindeki toksik etkilerinin tayini için, heparin veya EDTA'lı alınan kanda methemoglobin düzeyi ölçülmektedir. Spektrofotometrik ölçüm yapılan methemoglobin ile ilgili olarak, 6. ve 9. bölümlerde gerekli bilgi verilmiştir. KARBOKSİHEMOGLOBİN Karbon monoksit zehirlenmelerinde karboksihemoglobin bakılır. Kan, EDTA'lı veya heparinli alınmalıdır. Spektrofotometrik olarak ölçümü yapılan COHb ile ilgili olarak, 8. bölümde gerekli bilgi verilmiştir. TCA (TRİKLORASETİK ASİT) Tetrakloretilen intoksikasyonunun kontrolü için TCA ölçümü yapılır. Ölçüm, kantitatif ve spektrofotometriktir. Bu konuda gerekli bilgi 2. bölümde verilmiştir. KOLİNESTERAZ AKTİVİTESİ Organik fosforlu insektisitlere bağlı toksik etkilerin tayini için, kanda kolinesteraz aktivitesi ölçülmektedir. Ölçüm serum ya da EDTA veya heparinli kan örneğinden yapılmaktadır. Bu konudaki bilgi, 5.bölümde verilmiştir. ALA (Delta Amino Levulinik Asit) Kurşun metabolizması ürünü olarak bakılır. Toksik düzey ölçümü için, spot idrar veya 24 saatlik idrar kullanılır. Ölçüm, kromatografik kolorimetrik, ya da spektrofotometrik yöntemle yapılmaktadır. Bu konuda 1b bölümünde gerekli bilgi verilmiştir. URO-KOPROPORFİRİN Kurşun toksisitesi ürünü olarak 24 saatlik idrar materyalinde bakılmaktadır. Ölçüm, kromatografik spektrofotometrik ve kromatografik-fluorometrik olarak yapılmaktadır. Bu konuda 1c bölümünde bilgi verilmiştir. PORFİRİN T Kurşun toksisitesi tayini için, eritrositlerde yapılan ölçümdür. Kantitatif fluorometrik ölçüm yapılır. Bu konuda, 1e bölümünde bilgi verilmiştir. PROTOPORFİRİN IX Kurşun toksisitesi tayini için, eritrositlerde yapılan ölçümdür. Kantitatif fluorometrik ölçüm yapılır. Bu konuda, 1 bölümünde bilgi verilmiştir.